Rozpoczęcie leczenia ortodontycznego to etap życiowych zmian, jakie zaczynają zachodzić już podczas pierwszych wizyt w gabinecie stomatologicznym. Badania, leczenie zachowawcze, ustalanie planu leczenia i w końcu dzień założenia aparatu stałego bądź pierwszych nakładek Invisalign® . Ekscytacja, duma z podjętej decyzji ale też wiele obaw dotyczących codziennego funkcjonowania to uczucia i emocje, jakie towarzyszą chyba każdemu pacjentowi. Obawy dotyczą problemów z mową, higieną zębów i jedzeniem, czyli czynności, które do tej pory były tak naturalne, że nie trzeba było się nad nimi zastanawiać. Dochodzi także kwestia odczuwania bólu podczas pierwszych dni noszenia aparatu ortodontycznego. O ile wiemy z różnych źródeł, w tym opinii osób, które zetknęły się z leczeniem ortodontycznym, że dyskomfort po pewnym czasie mija, o tyle warto przygotować się na zmiany, jakie zajdą w naszym życiu wraz z momentem założenia aparatu. Jedną z nich jest właśnie kwestia jedzenia. Jak i co jeść z aparatem ortodontycznym?
Na początek należy podkreślić, że niezależnie od metody leczenia – nakładkami Invisalign® czy tradycyjnym aparatem stałym, nasze zęby będą potrzebować czasu na to, aby przyzwyczaić się do nowej sytuacji. Jak przygotować się na pierwsze dni z aparatem lub nakładkami Invisalign® na zębach? Na pewno uzbroić w cierpliwość i dobry nastrój, który pozwoli przetrwać pierwsze, ewentualne niedogodności. Należy pamiętać, że to sytuacja przejściowa i wkrótce się do niej przyzwyczaimy. W zależności od indywidualnych predyspozycji oraz progu wrażliwości na ból, proces adaptacji może trwać nawet tydzień w przypadku leczenia metalowym aparatem. W tym czasie warto rozważyć wdrożenie diety składającej się z zup, przecierów, puree, koktajli i wszelkich dań o półpłynnej, miękkiej konsystencji. Duża wrażliwość zębów podczas okresu adaptacji może utrudniać jedzenie surowych owoców i warzyw, dlatego lepiej jeść je w formie gotowanej. Także mięso przed spożyciem można rozdrobnić, aby zminimalizować intensywność przeżuwania. Tuż po założeniu aparatu ugryzienie, np. jabłka jest dużym wyzwaniem i lepiej wstrzymać się z tym do czasu, gdy ból zębów minie. Lepiej postawić na przeciery i musy. Dania nie powinny być także zbyt gorące, aby nie dokładać bodźców wrażliwym i obolałym już zębom. Co ciekawe, pacjenci, którzy zakładają swoje pierwsze nakładki Invisalign® , są często zaskoczeni, jak szybko ich zęby przyzwyczajają się do nich i nieraz już następnego dnia nie odczuwają żadnych dolegliwości bólowych! To jedna z cech, która odróżnia metodę Invisalign® od noszenia tradycyjnego, metalowego aparatu. Z opinii pacjentów wynika też, że podczas wymiany nakładek na nowe, co 7 a 14 dni, zęby mogą być bolesne przez około dobę. Wtedy także wolą zrezygnować z twardych pokarmów, ale już następnego dnia wracają do swoich nawyków żywieniowych. Pacjenci Invisalign® nie muszą stosować specjalnej diety. Jak to możliwe? Jedną z zalet metody leczenia przezroczystymi nakładkami jest możliwość ich zdejmowania na czas posiłków. Dzięki temu jedzenie jest dużo bardziej komfortowe, a po posiłku można dokładnie wyczyścić zęby, co jest obowiązkowe niezależnie od metody leczenia.
Wraz z upływem czasu organizm przyzwyczaja się do “ciała obcego” w ustach. Nakładki Invisalign® po krótkim czasie noszenia stają się praktycznie nieodczuwalne. W przypadku metalowego aparatu proces ten trwa dłużej, przede wszystkim z powodu przyklejonych na stałe zamków. Te, zwłaszcza na początku leczenia, kaleczą język, wewnętrzną stronę warg i policzków. Bolesność zębów oraz podrażnienia jamy ustnej utrudniają normalne jedzenie – gryzienie i przeżuwanie pokarmów. Na szczęście, z pomocą przychodzą specjalne woski i żele na stany zapalne jamy ustnej, które pomagają szybciej zagoić powstałe zmiany i chronią przed nowymi urazami. Z czasem sytuacja się normalizuje, choć podrażnienia mogą nadal sporadycznie się pojawiać. Aparat Invisalign® ze względu na zupełnie inną budowę i możliwość zdejmowania na czas posiłków jest o wiele bardziej komfortowym rozwiązaniem. To przezroczyste nakładki, które w oparciu o wcześniej pobrane cyfrowe wyciski zębów pacjenta, są idealnie dopasowane i gładkie. Pacjent przez pierwszą dobę po ich założeniu odczuwa charakterystyczne naprężenia na zębach, związane z delikatnym działaniem sił. To uczucie jednak szybko mija, a po zdjęciu nakładek, można bez problemu zjeść posiłek.
Czego nie należy jeść nosząc aparat? Jest lista produktów, których należy unikać podczas leczenia ortodontycznego. Ze względu na niską wartość odżywczą, duże ilości cukru i soli, warto je w ogóle wyeliminować z diety, dla własnego zdrowia. Są to słodycze, chipsy, popcorn, słodkie, gazowane napoje, kawa, czerwone wino, czarna herbata, a także wszelkie ciągnące, gumowate produkty takie jak karmel, żelki czy guma do żucia. Z gumy powinniśmy zrezygnować z uwagi na ryzyko uszkodzenia aparatu oraz niekorzystne przeciążenia stawu żuchwowo-skroniowego, jakie zachodzą podczas jej żucia. Te wszystkie, wymienione produkty szkodzą zębom i są przyczyną gromadzenia się płytki nazębnej oraz próchnicy. Nakładki Invisalign® są wykonane z tworzywa termoplastycznego, które może ulec przebarwieniu w kontakcie z takimi produktami jak kurkuma, sos sojowy czy buraki. Z tego względu należy bezwzględnie zdejmować je do każdego posiłku. Kolorowe, słodzone napoje warto wyeliminować, ponieważ pijąc np. kilka kaw dziennie trudno będzie zachować limit czasowy noszenia nakładek 22h/ dobę. Jasne napoje, napoje alkoholowe, takie jak piwo czy białe wino można pić przez słomkę, przepłukując co jakiś czas usta wodą.
Niezależnie od metody leczenia ortodontycznego należy bezwzględnie przestrzegać higieny jamy ustnej i dokładnego czyszczenia zębów po każdym posiłku. Zalegające osady są doskonałą pożywką dla bakterii niebezpiecznych dla zdrowia zębów i dziąseł. Każdy, kto nosił stały, metalowy aparat ortodontyczny wie, że mycie zębów, na których znajdują się zamki i drut, nie jest łatwe. Ale nie niemożliwe. Do higieny jamy ustnej należy się przyłożyć jeszcze mocniej, niż dotychczas, gdyż budowa aparatu sprzyja gromadzeniu się resztek pokarmu w jego zakamarkach oraz w przestrzeniach między zębami Zęby trudniej jest doczyścić przy pomocy zwykłej szczotki, dlatego należy wyposażyć się w specjalną, spiralną szczoteczkę, irygator i płyn do płukania ust. Sytuacja zupełnie inaczej wygląda w przypadku metody Invisalign® , ponieważ nakładki zdejmuje się podczas czyszczenia zębów. To sprzyja zachowaniu lepszej higieny, używania zwykłej szczotki do zębów oraz umożliwia czyszczenie przestrzeni międzyzębowych przy pomocy nici dentystycznej. Należy jednak pamiętać o dokładnym myciu zębów po każdym posiłku, a także czyszczeniu samych nakładek przed założeniem ich na zęby. Regularna i dokładna higiena pozwoli uchronić zęby przed kamieniem i ubytkami, przez cały okres leczenia ortodontycznego.
